Πρόγραμμα “Around the Shelf” σε επιμέλεια Ειρήνης Φουντεδάκη

Παρόλο που η ανάγνωση είναι συνδεδεμένη κατά κύριο λόγο με ένα αφήγημα μοναχικότητας, κοιτώντας το φαινόμενο της ανάγνωσης διαχρονικά, τα βιβλία διαβάζονταν σε κύκλους αναγνώσεων από ομάδες και όχι μόνο από ατομικότητες. Για παράδειγμα, ο Eric García-Mayer μιλάει για την ομαδική ανάγνωση μεταξύ Κουβανών λογοτεχνών εξόριστων στις Ηνωμένες Πολιτείες τον 19ο αιώνα, ενώ η Elizabeth McHenry έχει ερευνήσει τις κοινωνίες ανάγνωσης των Αφροαμερικανών του 20ού αιώνα.[1] Η ανάγνωση ως εμπειρία θα μπορούσε να μοιράζεται, λειτουργώντας ως καταλύτης για τη δημιουργία κοινοτήτων. Μπορεί ακόμη και να αποτελεί το αντίδοτο σε περιόδους δυσκολιών, ή μπορεί να είναι η αφορμή για τη διαμόρφωση νέων συμμαχιών μέσα από την σύσταση νέων ομάδων αναγνωστών/ακροατών.

Το πρόγραμμα Around the Shelf είναι μια σειρά μηνιαίων συναντήσεων, που φέρνει μαζί άτομα από διάφορα πεδία ως διαμεσολαβητές σε διαδικασίες συλλογικής ανάγνωσης. Μέσα από αυτές τις συναντήσεις, θα φανταστούμε μαζί τι μπορεί να προκύψει μέσα από την από κοινού ανάγνωση. Οι ομάδες ανάγνωσης υπήρξαν ιστορικά ένα από τα πολλά εργαλεία που χρησιμοποίησαν διάφορες φεμινιστικές ομάδες ως μέσο για να δημιουργήσουν ένα ενδυναμωτικό και ασφαλές περιβάλλον για τις κοινότητές τους. Αντανακλώντας την φεμινιστική πρακτική του να δίνεις φωνή σε όσα δεν έχουν,[2] η σειρά αυτή μηνιαίων συναντήσεων προσκαλεί άτομα ενεργά σε πεδία όπως ο ακτιβισμός, η λογοτεχνία και οι εικαστικές τέχνες, έχοντας την πρόθεση να δημιουργηθούν ενδυναμωτικοί και ασφαλέστεροι χώροι για φεμινιστικό και κουήρ διάλογο.

Επιβραδύνοντας το ταχύτερο δυνατόν

Οι μεθοδολογίες που θα χρησιμοποιηθούν φιλοδοξούν να εγκαθιδρύσουν μια πιο αργή χρονικότητα ανάγνωσης, εμπνευσμένη από την έννοια Slow down fast, A toda raja (Επιβραδύνοντας το ταχύτερο δυνατόν),[3] όπως έχει διατυπωθεί από τις Camila Marabio και Cecilia Vicuña. Στη συνομιλία τους, οι Marabio και Vicuña προτείνουν να επιβραδύνουμε όσο πιο γρήγορα γίνεται,[4] βιώνοντας έναν συλλογικό παλμό ως αντίδοτο στη σύγχρονη κατάσταση της Χιλής που βασίζεται σε νεοφιλελεύθερες νομισματικές πολιτικές και στην αποικιακή καταπίεση. Η επιβράδυνση των διαδικασιών ανάγνωσης ορίζει το πνεύμα του Around the Shelf, με στόχο την ανάπτυξη αργών, συλλογικών μεθοδολογιών ανάγνωσης. Οι συναντήσεις δεν απαιτούν προηγούμενη προετοιμασία, καθώς η ομάδα θα διαβάζει δυνατά αποσπάσματα από ποιήματα, δοκίμια, σενάρια ταινιών, βιβλία καλλιτεχνών, μεταξύ άλλων, και θα σταματά σε κάθε πρόταση ή παράγραφο για να μοιραστούν στοχασμούς και ιδέες.

Όταν διαβάζουμε μαζί με άλλους, γινόμαστε μέρος ενός συλλογικού σώματος. Όπως το θέτουν οι Marabio και Vicuña, “χάνεις τον Εαυτό σου και τον αφαιρείς από τη συνέχεια μιας υπαρκτής δομής … χάνεται η πιο λεπτή ύπαρξη μιας πιθανής διαβεβαίωσης ενός Εγώ”.[5] Αυτήν την ώθηση προς μια συλλογική συνείδηση φιλοδοξεί να εξερευνήσει το πρόγραμμα αυτό, προσκαλώντας μας να γίνουμε συλλογικοί αναγνώστες και ακροατές.

Ακούγοντας με όλες μας τις αισθήσεις

Η ανάγνωση σε θεσμούς και ακαδημαϊκούς χώρους συνοδεύεται από ένα είδος σιωπής. Οι χώροι των βιβλιοθηκών υπαγορεύουν μια ηχητική τάξη, μεταξύ άλλων, και συνεπώς έναν συγκεκριμένο τρόπο προσέγγισης των κειμένων. Πώς μπορούμε να ζωντανέψουμε τις τυπωμένες λέξεις ενεργοποιώντας τις αισθήσεις μας; Όταν διαβάζουμε δυνατά, γινόμαστε ακροατές της φωνής μας ή των φωνών των άλλων, τα αυτιά μας συνηθίζουν σιγά σιγά σε διαφορετικές προφορές, ηχοχρώματα και φωνητικούς τόνους. Μπορούμε να σκεφτούμε την ακρόαση ως μια ηχητική αλληλογραφία διαφορετικών φωνών ή ως ηχώ διαφορετικών υποκειμενικοτήτων που κινούνται στον χώρο μέσω του ήχου. Λαμβάνοντας υπόψη τους περιορισμούς της ακαδημαϊκής κοινότητας και των θεσμών σε σχέση με την ενεργό ακρόαση και τις από κοινού εμπειρίες, αυτό το πρόγραμμα φέρνει σε επαφή άτομα που δουλεύουν με το μέσο του ήχου και περφόρμερ ως διαμεσολαβητές σε συναντήσεις ανάγνωσης-ακρόασης.

Take I με την Deniz Kirkali, Πέμπτη 9 Νοεμβρίου 2023, 8μμ

Αυτή η συνάντηση, με καλεσμένη την ανεξάρτητη επιμελήτρια Deniz Kirkali, θα είναι η αρχή μιας σειράς συλλογικών αναγνώσεων, εστιάζοντας στην έννοια της προσήλωσης ως μεθοδολογίας μάθησης από και με τους άλλους. Στρέφοντας την προσοχή στο σώμα μας, στη συνάντηση αυτή θα χρησιμοποιηθεί ο υλιστικός φεμινισμός και οι μετα-ανθρώπινες (posthuman) σπουδές ως βάση για συλλογικές εξερευνήσεις σχετικά με την “τέχνη της παρατήρησης”, όπως έχει διατυπωθεί από την ανθρωπολόγο Anna Tsing. Η Deniz θα μας μιλήσει για πρακτικές συλλογικής παρατήρησης μέσα από παραδείγματα από το επιμελητικό της έργο, θέτοντας ερωτήματα για το πώς μπορούμε να ζούμε, να εργαζόμαστε, να αισθανόμαστε και να βιώνουμε την πραγματικότητα διαφορετικά. Η ομάδα θα αναπτύξει μια μεθοδολογία αργής ανάγνωσης για να εμβαθύνει σε αποσπάσματα από τα γραπτά του Bayo Akomolafe, τα οποία μας καλούν να συντονιστούμε με τη “σοφία του εδάφους”. Αντλώντας έμπνευση από εναλλακτικές αφηγήσεις, πώς μπορούμε να αμφισβητήσουμε την σχέση μας με τον κόσμο και με την επιστημολογική εξουσία;

Around the Shelf

[1] Eric García-Mayer, “Narrating Nation Aloud: Oratory, Embodied Reading Practices, and the Cuban Imaginary in Villaverde and Mariño’s El Independiente”, στο Folklife in Louisiana: Louisiana’s Living Traditions, 2013, http://www.louisianafolklife.org/LT/Articles_Essays/lfmnarrating.html, τελευταία πρόσβαση 15 Οκτωβρίου 2023; Elisabeth McHenry, Forgotten Readers Recovering the Lost History of African American Literary Societies, Ντούρχαμ: Duke University Press, 2002.

[2] Samia Malik, “Reading as Activism: the WOCI Reading Group” στο Shelf Documents: Art Library as Practice, ed. Heide Hinrichs, Jo-ey Tang, Elizabeth Haines, Αμβέρσα: Pascale De Groote, 2000.

[3] Camila Marambio και Cecilia Vicuña, Slow Down Fast, A Toda Raja, Βερολίνο: Errant Bodies Press, 2019.

[4] “A toda raja” είναι μια φράση στη Χιλή με πολλές διαφορετικές σημασίες. Μπορεί να σημαίνει τα εξής: με τη μέγιστη ταχύτητα, έντονα, ή με μεγάλο συναίσθημα. Βλ. Marambio and Vicuña, Slow Down Fast, A Toda Raja, 5.

[5] Marambio και Vicuña, Slow Down Fast, A Toda Raja, 10.