2 FELLOWS ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ ΣΤΗΝ ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ “Το Παρελθόν Είναι μια Ξένη Χώρα” ΣΕ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΑΚΗ ΚΟΚΚΙΝΟΥ

Η ΔΗΩ σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων της Χίου παρουσιάζει Το Παρελθόν Είναι μια Ξένη Χώρα, μια ομαδική έκθεση μεγάλης κλίμακας που θα στηθεί ανάμεσα σε δύο ιστορικά μνημεία εντός του Κάστρου της Χίου, το Τέμενος Χαμιδιέ και τα Οθωμανικά Λουτρά, και τα δύο κληρονομιά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η έκθεση προσκαλεί δώδεκα καλλιτέχνες από την Ελλάδα, την Τουρκία, τον Λίβανο, το Ιράν και την Κύπρο να αναστοχαστούν πάνω στις παλίμψηστες ιστορίες του νησιού και να εξετάσουν τους διασυνοριακούς πολιτισμούς, τα συλλογικά τραύματα και τις μορφές της ίασης.

Σε οκτώ από τους δώδεκα συμμετέχοντες καλλιτέχνες ανατέθηκε να δημιουργήσουν νέα έργα για την έκθεση, αντλώντας έμπνευση από την ιστορία των χώρων, τη συλλογική μνήμη του νησιού και τη σύνδεση μεταξύ της ιστορίας των λαών της Ανατολικής Μεσογείου και της παγκόσμιας κοινότητας. Μέσα από οκτώ in situ νέα έργα, τέσσερα υπάρχοντα έργα και μια πλειάδα μέσων –όπως γλυπτά, πίνακες, υφάσματα, κεραμικά, εγκαταστάσεις και φωτογραφία– οι προσκεκλημένοι καλλιτέχνες προσεγγίζουν τις συγκρουσιακές ιστορικές φαντασιώσεις και τη μνήμη που αυτές κατασκευάζουν. Αντιστεκόμενοι στις γεωπολιτικές ανησυχίες, οι καλλιτέχνες διαμορφώνουν διαπολιτισμικές οικειότητες και αναδεικνύουν τη συλλογική αλληλεγγύη και συγγένεια, ενώ παράλληλα ενισχύουν μορφές αναπαράστασης και συμμετοχικότητας στον ποικιλόμορφο κοινωνικό ιστό της Χίου.

Η έκθεση αποτελεί φόρο τιμής στη γενεαλογία των μνημείων και διερευνά τις ιστορικές τομές και τις συνδέσεις με τα τρέχοντα κοινωνικοπολιτικά γεγονότα στις γειτονικές περιοχές της νοτιοανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Το Τέμενος Χαμιδιέ (ή Μπαϊρακλί Τζαμί) ανοικοδομήθηκε προς τιμήν των θυμάτων του σεισμού της Χίου του 1881, και των καταστροφικών συνεπειών του, ο οποίος επηρέασε σε μεγάλο βαθμό ολόκληρο το νησί, συμπεριλαμβανομένων των δύο εκθεσιακών χώρων. Οι πρόσφατοι καταστροφικοί σεισμοί στην Τουρκία και στη Συρία δημιουργούν αναπόφευκτα συνειρμούς με το παρελθόν του νησιού, συνδέοντας αυτές τις φυσικές καταστροφές με τα κοινωνικοπολιτικά τους επακόλουθα. Η έκθεση αναδεικνύει τον διαρκή αντίκτυπο τέτοιων γεγονότων σε ευάλωτες κοινότητες μέσα στον χρόνο και προσφέρει έναν χώρο για το πένθος, τον θρήνο και τον προβληματισμό σχετικά με την ανθρώπινη κατάσταση που μας ενώνει όλους με το παρελθόν, αλλά και με το εδώ και το τώρα, ενώ ταυτόχρονα αναδεικνύει την ανθεκτικότητα του ανθρώπινου είδους και την ισχυρή αφηγηματική ικανότητα των τοπικών κοινοτήτων που εμπλουτίζει το αφήγημα της παγκόσμιας κοινότητας. Από την άλλη πλευρά, τα Λουτρά λειτούργησαν ως τόπος πολιτιστικών και κοινωνικών ανταλλαγών και ως τόπος εξαγνισμού στη ζωή των κατοίκων του Κάστρου της Χίου κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Κατά τον 20ό αιώνα, και οι δύο χώροι, τα Λουτρά και το Τέμενος, χρησιμοποιήθηκαν ως καταφύγιο για τους πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία στο πλαίσιο της ανταλλαγής πληθυσμών. Σήμερα, η κινητικότητα στις οδούς της Ανατολικής Μεσογείου, οδήγησε στην προσωρινή φιλοξενία προσφύγων στην είσοδο του Κάστρου, που βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από τους χώρους διεξαγωγής των εκδηλώσεων, πριν την εγκατάστασή τους στις εγκαταστάσεις hot spot έξω από την πόλη της Χίου.

Η έκθεση δανείζεται τον τίτλο της από την εναρκτήρια φράση: «Το παρελθόν είναι μια ξένη χώρα· εκεί τα πράγματα γίνονται αλλιώς», στο μυθιστόρημα του L.P. Hartley Ο Μεσάζων, που εκδόθηκε το 1953. Η φράση έχει χρησιμοποιηθεί εκτενώς σε άλλες δημοσιεύσεις, προβολές, ταινίες, ομιλίες, μουσικά άλμπουμ, συμπεριλαμβανομένων των απομνημονευμάτων της Zeba Talkhani για το πώς μεγάλωσε στη Σαουδική Αραβία και την πορεία της προς την ελευθερία μέσω της εκπαίδευσης στην Ινδία, στη Γερμανία και στην Αγγλία. Η πολλαπλότητα της προέλευσης του τίτλου, και η συγκεκριμενοποίηση στο πλαίσιο της Χίου, παρέχουν νέα νοήματα για το πώς αντιμετωπίζουμε το παρελθόν, το παραγνωρισμένο και το ξεχασμένο.

Η ΔΗΩ και το Θερινό Πρόγραμμα 2023 έχουν λάβει γενναιόδωρη υποστήριξη από τους:
Μεγάλοι Δωρητές: Στάμος Ι. Φαφαλιός, Θεόδωρος Φατσής & Μαρία Απόδιακου, Γιάννης Σκούφαλος & Μαρία Καλομενίδου, Δωρητές: Κωνσταντίνος & Χριστίνα Λογοθέτη, Υποστηρικτής: Ειρήνη Παναγοπούλου, Νέοι Δωρητές: Τίνα Λιβανού, Κωνσταντίνος Παυλέας και Ευγενία Βανδώρου.
Συνδρομητική υποστήριξη από τον Αλέξη Χαϊδά και το Ίδρυμα Αγγελικούση.
Με την υποστήριξη: OUTSET
Χορηγός: THE FABULOUS GROUP

Τοποθεσία Εκθεσιακών Χώρων: Χαμιδιέ Τζαμί και Οθωμανικά Λουτρά, Κάστρο της Χίου, Χώρα Χίου, 82 100, Ελλάδα
Ωράριο λειτουργίας
Οθωμανικά Λουτρά: καθημερινά 8:30 – 15:30 εκτός Τρίτης
Χαμιδιέ Τζαμί: καθημερινά 10:00 – 15:30 εκτός Τρίτης

Είσοδος ελεύθερη

Εγκαίνια: 8 Ιουλίου, 18:30 – 21:00
Ζωντανή περφόρμανς στις 8 Ιουλίου στις 19:30 στον αύλειο χώρο των Οθωμανικών Λουτρών από την καλλιτέχνιδα της Σειράς Αναθέσεων της ΔΗΩ, Saskia Calderón.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΚΘΕΣΙΑΚΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ

Τέμενος Χαμιδιέ ή Μπαϊρακλί Τζαμί
Το τέμενος Χαμιδιέ ή Μπαϊρακλί Τζαμί οικοδομήθηκε το 1892 ως φόρος τιμής στα θύματα του καταστροφικού σεισμού της Χίου το 1881. Βρίσκεται στο κέντρο του Κάστρου της Χίου και χτίστηκε στη θέση μιας χριστιανικής εκκλησίας. Ένας μιναρές βρισκόταν στη δυτική γωνία του κτιρίου της πλατείας, αλλά δυστυχώς δεν έχει αποκατασταθεί. Το σημερινό μνημείο είναι ένα μονόχωρο κτίριο, καλυμμένο εξωτερικά με κεραμοσκεπή και εσωτερικά με έναν κλειστό, ξύλινο, γυψοκτιστό θόλο. Στο εσωτερικό του τζαμιού υπάρχει επίσης ένα Μιχράμπ που υποδεικνύει την κατεύθυνση της Κάαμπα στη Μέκκα προς την οποία οι μουσουλμάνοι πρέπει να κοιτούν όταν προσεύχονται. Στην οροφή υπάρχει η ημισέληνος που συμβολίζει το Ισλάμ. Πάνω από την είσοδο υπάρχει μια μαρμάρινη οθωμανική επιγραφή. Το τζαμί έχει κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο και έχει αποκατασταθεί από την Εφορεία Αρχαιοτήτων της Χίου προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως πολιτιστικός χώρος και να φιλοξενήσει πολιτιστικές εκδηλώσεις. Η έκθεση της ΔΗΩ είναι η πρώτη εκδήλωση που θα φιλοξενηθεί στο Τζαμί μετά την ολοκλήρωση της αποκατάστασης.

Οθωμανικά Λουτρά
Τα Οθωμανικά Λουτρά, το μεγαλύτερο χαμάμ στο Κάστρο της Χίου, αποτελούν ζωντανή μαρτυρία της οθωμανικής κατοχής, αν και υπάρχουν πηγές που πιστοποιούν την ύπαρξή τους από την εποχή ακόμα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Ο μεγάλος σεισμός του 1881, ωστόσο, προκάλεσε μεγάλες ζημιές στο μεγαλύτερο μέρος του νησιού, συμπεριλαμβανομένων των Λουτρών. Στην αριστερή πλευρά του χώρου υπάρχει η είσοδος, ο χώρος υποδοχής και τα «αποδυτήρια». Στη συνέχεια, ο επισκέπτης αντικρίζει τη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο, διακοσμημένη με γείσα και άλλα στοιχεία που αποπνέουν τη δόξα της οθωμανικής εποχής. Στον θόλο ανοίγονται οπές από τις οποίες εισέρχεται το φως του ήλιου, ενώ υπάρχει ένα τρίτο δωμάτιο, όπου βρίσκονται οι πηγές του νερού. Η αποκατάσταση έφερε στο φως περίπου 800 χρωματιστά και διακοσμημένα πλακίδια. Μετά την ολοκλήρωση της αποκατάστασης, τα Λουτρά είναι ανοικτά στο κοινό ως μνημείο.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΔΗΩ

Η ΔΗΩ είναι ένας εναλλακτικός φορέας με έδρα τη Χίο. Εξερευνά τη θεσμικότητα ως μια ζωντανή πολυμορφικότητα σε συνεχή ροή. Το πρόγραμμά της αναπτύσσεται σε κυκλικές χρονικές κλίμακες μέσα από παρεμβάσεις που λαμβάνουν τη μορφή αναθέσεων, εκθέσεων ή καλλιτεχνικών φιλοξενιών.

Στηριζόμενη στις αξίες της ενσυναίσθησης, της εμπιστοσύνης και της γενναιοδωρίας, η ΔΗΩ έχει δεσμευτεί να ενθαρρύνει τον διεθνικό διάλογο και να στηρίξει την υπάρχουσα πολιτισμική υποδομή του νησιού. Ως μια μη χωρική πολιτισμική οντότητα, η οργάνωση λειτουργεί σε όλη την έκταση του νησιού, σε συνεργασία με τα τοπικά μουσεία και τους συνεταιρισμούς, με μη θεσμικούς χώρους και τη δημόσια σφαίρα. Ερευνητικές θεματικές ανακύπτουν από τις πολυεπίπεδες ιστορικές, κοινωνικές και πολιτισμικές ρίζες του νησιού και επεκτείνονται πέρα από τα γεωγραφικά του όρια, μέσα από ιστορίες που ταξιδεύουν διά θαλάσσης.

Η ΔΗΩ έχει σκοπό να δημιουργήσει έναν γόνιμο και συμπεριληπτικό χώρο για να επανεξετάσει με ριζοσπαστικό τρόπο τα συμπτώματα του παρελθόντος, τις χρόνιες πληγές, τα στερεοτυπικά μοτίβα σκέψης και να αποδομήσει ιδεολογήματα και συνυποδηλώσεις. Αναπτύσσοντας ένα πολυθεματικό ήθος μέσα από πολλαπλούς τύπους γνώσης, σωματικής εμπειρίας και τοπικής σοφίας, η ΔΗΩ δίνει χώρο στις παραγκωνισμένες φωνές και φωνή στους τόπους που έχουν σιωπήσει. Η ΔΗΩ φιλοδοξεί να αποτελέσει μια πλατφόρμα διαλόγου που προσκαλεί διεθνείς και ντόπιους καλλιτέχνες, επιμελητές, στοχαστές, συλλέκτες, μαζί με οικολόγους, θεραπευτές, επιστήμονες, χειροτέχνες, επισκέπτες, δημοσιογράφους και θεατές να ερευνήσουν συλλογικά εκδοχές πολιτισμικής, κοινωνικής και πολιτικής αλλαγής.

Το Παρελθόν Είναι μια Ξένη Χώρα
Ομαδική έκθεση
8 Ιουλίου – 28 Αυγούστου
Κάστρο Χίου, Χίος (Χώρα), 82 100
Χώροι έκθεσης: Χαμιδιέ Τζαμί & Οθωμανικά Λουτρά

Συμμετέχοντες καλλιτέχνες:
Hera Büyüktaşcıyan (Τουρκία), Στέλιος Φαϊτάκης (Ελλάδα), Νικομάχη Καρακωστάνογλου (Ελλάδα), Avish Khebrehzadeh (Ιράν/ΗΠΑ), Μάρω Μιχαλακάκου (Ελλάδα), Πέτρος Μώρης (Ελλάδα), Dala Nasser (Λίβανος), Yorgos Petrou (Κύπρος), Aykan Safoğlu (Τουρκία/Γερμανία), Mounira al Solh (Λίβανος), Μαρία Τσάγκαρη (Ελλάδα), Abbas Zahedi (Ηνωμένο Βασίλειο/Ιράν)

Επιμέλεια: Άκης Κόκκινος, Ιδρυτής της ΔΗΩ.

Περισσότερες πληροφορίες για τη ΔΗΩ και το Θερινό Πρόγραμμα 2023
www.deoprojects.com

*Ο Πέτρος Μώρης και η Μαρία Τσάγκαρη είναι SNF ARTWORKS Fellows στο πεδίο των εικαστικών τεχνών. Ο Άκης Κόκκινος είναι SNF ARTWORKS Fellow στο πεδίο της επιμέλειας εκθέσεων τέχνης.